| TYDZIEŃ 1 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Wprowadzenie (1691-1698) – Posłuchaj Dział pierwszy: POWOŁANIE CZŁOWIEKA: ŻYCIE W DUCHU ŚWIĘTYM (1699-2051) Rozdział pierwszy: GODNOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ (1700-1876) Wprowadzenie (1700) – Posłuchaj Artykuł 1: Człowiek obrazem Boga (1701-1715) – Posłuchaj W skrócie (1710-1715) Artykuł 2: Nasze powołanie do szczęścia (1716-1729) I. Błogosławieństwa (1716-1717) – Posłuchaj II. Pragnienie szczęścia (1718-1719) – Posłuchaj III. Szczęście chrześcijańskie (1720-1724) – Posłuchaj W skrócie (1725-1729) Artykuł 3: Wolność człowieka (1730-1748) I. Wolność i odpowiedzialność (1731-1738) – Posłuchaj II. Wolność ludzka w ekonomii zbawienia (1739-1742) – Posłuchaj W skrócie (1743-1748) Artykuł 4: Moralność czynów ludzkich (1749-1757) Wprowadzenie (1749) I. Źródła moralnośći (1750-1754) II. Czyny dobre i złe (1755-1756) – Posłuchaj W skrócie (1757-1761) Artykuł 5: Moralność uczuć (1762-1775) I. Uczucia (1763-1766) – Posłuchaj II. Uczucia i życie moralne (1767-1770) – Posłuchaj W skrócie (1771-1775) Artykuł 6: Sumienie moralne (1776-1802) I. Sąd sumienia (1777-1782) – Posłuchaj II. Formowanie sumienia (1783-1785) – Posłuchaj III. Wybierać zgodnie z sumieniem (1786-1789) – Posłuchaj IV. Sąd błędny (1790-1794) – Posłuchaj W skrócie (1795-1802) Artykuł 7: Cnoty (1803-1845) Wprowadzenie (1803) I. Cnoty ludzkie (1804-1811) – Posłuchaj – Cnoty kardynalne – Posłuchaj – Cnoty i łaska – Posłuchaj II. Cnoty teologalne (1812-1829) – Posłuchaj – Wiara – Posłuchaj – Nadzieja – Posłuchaj – Miłość – Posłuchaj III. Dary i owoce Ducha Świętego (1830-1832) – Posłuchaj W skrócie (1833-1845) Artykuł 8: Grzech (1846-1876) I. Miłosierdzie i grzech (1846-1848) – Posłuchaj II. Definicja grzechu (1849-1851) – Posłuchaj III. Zróżnicowanie grzechów (1852-1853) – Posłuchaj IV. Ciężar grzechu: grzech śmiertelny i powszedni (1854-1864) – Posłuchaj V. Rozprzestrzenianie się grzechu (1865-1869) – Posłuchaj W skrócie (1870-1876) |
| TYDZIEŃ 2 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Rozdział drugi: WSPÓLNOTA LUDZKA (1877-1948) Wprowadzenie (1877) Artykuł 1: Osoba i społeczność (1878-1896) I. Wspólnotowy charakter powołania ludzkiego (1878-1885) – Posłuchaj II. Nawrócenie i społeczność (1886-1889) – Posłuchaj W skrócie (1890-1896) Artykuł 2: Uczestnictwo w życiu społecznym (1897-1927) I. Władza (1897-1904) – Posłuchaj II. Dobro wspólne (1905-1912) – Posłuchaj III. Odpowiedzialność i uczestnictwo (1913-1917) – Posłuchaj W skrócie (1918-1927) Artykuł 3: Sprawiedliwość społeczna (1928-1948) Wprowadzenie (1928) I. Poszanowanie osoby ludzkiej (1929-1933) – Posłuchaj II. Równość i różnica między ludźmi (1934-1938) – Posłuchaj III. Solidarność ludzka (1939-1942) – Posłuchaj W skrócie (1943-1948) Rozdział trzeci: ZBAWIENIE BOŻE: PRAWO I ŁASKA (1949-2051) Wprowadzenie (1949) – Posłuchaj Artykuł 1: Prawo moralne (1950-1986) Wprowadzenie (1950-1953) – Posłuchaj I. Naturalne prawo moralne (1954-1960) – Posłuchaj II. Stare Prawo (1961-1964) – Posłuchaj III. Nowe Prawo, czyli Prawo ewangeliczne (1965-1974) – Posłuchaj W skrócie(1975-1986) Artykuł 2: Łaska i usprawiedliwienie (1987-2029) I. Usprawiedliwienie (1987-1995) – Posłuchaj II. Łaska (1996-2005) – Posłuchaj III. Zasługa (2006-2011) – Posłuchaj IV. Świętość chrześcijańska (2012-2016) – Posłuchaj W skrócie (2017-2029) Artykuł 3: Kościół – Matka i Wychowawczyni (2030-2051) Wprowadzenie (2030-2031) – Posłuchaj I. Życie moralne i Urząd Nauczycielski Kościoła (2032-2040) – Posłuchaj II. Przykazania kościelne (2041-2043) – Posłuchaj III. Życie moralne i świadectwo misyjne (2044-2046) – Posłuchaj W skrócie (2047-2051) Dziesięć przykazań – Posłuchaj –Posłuchaj (Wj) –Posłuchaj (Pwp) |
| TYDZIEŃ 3 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Dział drugi: DZIESIĘĆ PRZYKAZAŃ (2052-2557) Wprowadzenie (2052-2082) -” Nauczycielu, co mam czynić…?” (2051-2055) – Posłuchaj – Dekalog w Piśmie świętym (2056-2063) – Posłuchaj – Dekalog w Tradycji Kościoła (2064-2068) – Posłuchaj – Jedność Dekalogu (2069) – Posłuchaj – Dekalog i prawo naturalne (2070-2071) – Posłuchaj – Obowiązujący charakter Dekalogu (2072-2073) – Posłuchaj – “Beze mnie nic nie możecie uczynić” (2074) – Posłuchaj W skrócie (2075-2082) Rozdział pierwszy: “BĘDZIESZ MIŁOWAŁ PANA BOGA SWEGO CAŁYM SWOIM SERCEM, CAŁĄ SWOJĄ DUSZĄ I CAŁYM SWOIM UMYSŁEM” (2083-2195) – Posłuchaj Artykuł 1: Pierwsze przykazanie (2084-2141) – Posłuchaj I. “Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i będziesz Mu służył” (2084-2094) – Posłuchaj – Wiara – Posłuchaj – Nadzieja – Posłuchaj – Miłość – Posłuchaj II. “Jemu samemu służyć będziesz” (2095-2109) – Adoracja – Posłuchaj – Modlitwa – Posłuchaj – Ofiara – Posłuchaj – Przyrzeczenia i śluby – Posłuchaj – Społeczny obowiązek religijny i prawo do wolności religijnej – Posłuchaj III. “Nie będziesz miał cudzych bogów przede Mną!” (2110-2128) – Zabobon – Posłuchaj – Bałwochwalstwo – Posłuchaj – Wróżbiarstwo i magia – Posłuchaj – Bezbożność – Posłuchaj – Ateizm – Posłuchaj – Agnostycyzm – Posłuchaj IV. “Nie będziesz czynił żadnej rzeźby…” (2129-2132) – Posłuchaj W skrócie (2133-2141) Artykuł 2: Drugie przykazanie (2142-2167) I. Imię Pańskie jest święte (2142-2149) – Posłuchaj II. Imię Pańskie wzywane nadaremnie (2150-2155) – Posłuchaj III. Imię chrześcijańskie (2156-2159) – Posłuchaj W skrócie (2160-2167) Artykuł 3: Trzecie przykazanie (2168-2195) I. Dzień szabatu (2168-2173) – Posłuchaj II. Dzień Pański (2174-2188) – Dzień Zmartwychwstania: nowe stworzenie – Posłuchaj – Niedziela – wypełnienie szabatu – Posłuchaj – Niedzielna celebracja Eucharystii – Posłuchaj – Obowiązek świętowania niedzieli – Posłuchaj – Dzień łaski i powstrzymanie się od pracy – Posłuchaj W skrócie (2189-2195) |
| TYDZIEŃ 4 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Rozdział drugi: “BĘDZIESZ MIŁOWAŁ SWEGO BLIŹNIEGO JAK SIEBIE SAMEGO” (2196-2557) Artykuł 4: Czwarte przykazanie (2197-2257) Wprowadzenie (2197-2200) – Posłuchaj I. Rodzina w planie Bożym (2201-2206) – Posłuchaj – Natura rodziny – Rodzina chrześcijańska II. Rodzina i społeczeństwo (2207-2213) – Posłuchaj III. Obowiązki członków rodziny (2214-2220) – Obowiązki dzieci – Posłuchaj – Obowiązki rodziców – Posłuchaj IV. Rodzina i Królestwo Boże (2232-2233) – Posłuchaj V. Władze w społeczności cywilnej (2234-2243) – Obowiązki władz cywilnych – Posłuchaj – Obowiązki obywateli – Posłuchaj – Wspólnota polityczna i Kościół – Posłuchaj W skrócie (2247-2257) Artykuł 5: Piąte przykazanie (2258-2330) Wprowadzenie (2258) – Posłuchaj I. Poszanowanie życia ludzkiego (2259-2283) – Świadectwo Historii Świętej – Posłuchaj – Uprawniona obrona – Posłuchaj – Zabójstwo zamierzone – Posłuchaj – Przerywanie ciąży – Posłuchaj – Eutanazja – Posłuchaj – Samobójstwo – Posłuchaj II. Poszanowanie godności człowieka (2284-2301) – Poszanowanie duszy drugiego człowieka: zgorszenie – Posłuchaj – Poszanowanie zdrowia – Posłuchaj – Poszanowanie osoby i badania naukowe – Posłuchaj – Poszanowanie integralności cielesnej – Posłuchaj – Szacunek dla zmarłych – Posłuchaj III. Obrona pokoju (2302-2317) – Pokój – Posłuchaj – Unikanie wojny – Posłuchaj W skrócie (2318-2330) |
| TYDZIEŃ 5 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Artykuł 6: Szóste przykazanie (2331-2400) I. “Męzczyzną i niewiastą stworzył ich” (2331-2336) – Posłuchaj II. Powołanie do czystości (2337-2359) – Posłuchaj – Integralność osoby – Posłuchaj – Integralność daru z siebie – Posłuchaj – Różne formy czystości – Posłuchaj – Wykroczenia przeciw czystości – Posłuchaj – Czystość i homoseksualizm – Posłuchaj III. Miłość małżonków (2360-2379) – Posłuchaj – Wierność małżeńska – Posłuchaj – Płodność małżeńska – Posłuchaj – Dziecko jako dar – Posłuchaj IV. Wykroczenia przeciw godności małżeństwa (2380-2391) – Posłuchaj – Rozwód – Posłuchaj – Inne wykroczenia przeciw godności małżeństwa – Posłuchaj W skrócie (2392-2400) |
| TYDZIEŃ 6 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Artykuł 7: Siódme przykazanie (2401-2463) Wprowadzenie (2401) I. Powszechne przeznaczenie i własność prywatna dóbr (2402-2406) II. Poszanowanie osób i ich dóbr (2407-2418) – Poszanowanie dóbr drugiego człowieka – Poszanowanie integralności stworzenia III. Nauka społeczna Kościoła (2419-2425) IV. Działalność gospodarcza i sprawiedliwość społeczna (2426-2436) V. Sprawiedliwość i solidarność między narodami (2437-2442) VI. Miłość ubogich (2443-2449) W skrócie (2450-2463) |
| TYDZIEŃ 7 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Artykuł 8: Ósme przykazanie (2464-2513) Wprowadzenie (2464) – Posłuchaj I. Żyć w prawdzie (2465-2470) – Posłuchaj II. Dać świadectwo prawdzie (2471-2474) – Posłuchaj III. Wykroczenia przeciw prawdzie (2475-2487) – Posłuchaj IV. Poszanowanie prawdy (2488-2492) – Posłuchaj V. Posługiwanie się środkami społecznego przekazu (2493-2499) – Posłuchaj VI. Prawda, piękno i sztuka sakralna (2500-2503) – Posłuchaj W skrócie (2504-2513) |
| TYDZIEŃ 8 – KLIKNIJ PO CODZIENNE ROZWAŻANIA Artykuł 9: Dziewiąte przykazanie (2514-2533) Wprowadzenie (2514) – Posłuchaj I. Oczyszczenie serca (2517-2519) – Posłuchaj II. Walka o czystość (2520-2527) – Posłuchaj W skrócie (2528-2533) Artykuł 10: Dziesiąte przykazanie (2534-2557) Wprowadzenie (2534) – Posłuchaj I. Nieład pożądliwości (2535-2540) – Posłuchaj II. Pragnienie Ducha Świętego (2541-2543) – Posłuchaj III. Ubóstwo serca (2544-2547) – Posłuchaj IV. “Chcę widzieć Boga” (2548-2550) – Posłuchaj W skrócie (2551-2557) |
| PYTANIA DO CZĘŚCI TRZECIEJ KKK 1.Skąd bierze się w nas pragnienie szczęścia? Jak ono się może wypełnić? Szczęście jest powołaniem człowieka. Pragnienie to ma Boskie pochodzenie; Bóg wszczepił je w serce człowieka, by przyciągnąć je do siebie, ponieważ tylko On może je zaspokoić. Błogosławieństwa odsłaniają cel życia ludzkiego, ostateczny cel czynów ludzkich: Bóg powołuje nas do swojego własnego szczęścia. Powołanie to jest skierowane do każdego osobiście, ale także do całego Kościoła, nowego ludu tych, którzy przyjęli obietnicę i żyją nią w wierze. Błogosławieństwa uczą nas o celu ostatecznym, do jakiego powołuje nas Bóg. Jest nim: Królestwo Boże, oglądanie Boga, uczestnictwo w naturze Bożej, życie wieczne, usynowienie, odpoczynek w Bogu. Błogosławieństwa stawiają nas wobec decydujących wyborów dotyczących dóbr ziemskich; oczyszczają nasze serce, by nas nauczyć miłować Boga nade wszystko. 2.Czym jest wolność człowieka? Bóg “zechciał człowieka pozostawić w ręku rady jego, żeby Stworzyciela swego szukał z własnej ochoty i Jego się trzymając, dobrowolnie dochodził do pełnej i błogosławionej doskonałości”. Wolność jest możliwością działania lub niedziałania, a więc podejmowania przez siebie dobrowolnych działań. Osiąga ona doskonałość swojego działania, gdy jest ukierunkowana na Boga, który jest naszym najwyższym Dobrem. Wolność charakteryzuje czyny właściwe człowiekowi. Sprawia, że istota ludzka jest odpowiedzialna za czyny, których jest dobrowolnym sprawcą. Świadome działanie jest właściwe człowiekowi. Poczytalność lub odpowiedzialność za działanie może zostać zmniejszona lub zniesiona na skutek niewiedzy, przymusu, strachu oraz innych czynników psychicznych lub społecznych. Prawo do korzystania z wolności jest nieodłącznym wymogiem godności człowieka, zwłaszcza w dziedzinie religii i moralności. Wolność nie daje nam jednak fałszywego prawa do mówienia i czynienia wszystkiego. “Ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5, 1). 3.Wyjaśnij czym jest moralność czynów człowieka i jakie są źródła moralności czynów ludzkich. Przedmiot, intencja i okoliczności stanowią trzy “źródła” moralności czynów ludzkich. Wybrany przedmiot określa moralnie akt woli, według którego rozum uznaje go i ocenia jako dobry lub zły. “Nie można usprawiedliwić złego działania podjętego w dobrej intencji”. Cel nie uświęca środków. Czyn moralnie dobry zakłada jednocześnie dobro przedmiotu, celu i okoliczności. Istnieją konkretne zachowania, których wybór jest zawsze błędny, ponieważ pociąga za sobą nieuporządkowanie woli, to znaczy zło moralne. Jest niedopuszczalne czynienie zła, by wynikło z niego dobro. 4.Czy uczucia mogą być dobre lub złe moralnie? Pojęcie “uczucia” oznacza odczucia lub doznania. Człowiek dzięki swoim emocjom przeczuwa dobro i przewiduje zło. Podstawowymi uczuciami są miłość i nienawiść, pragnienie i obawa, radość, smutek i gniew. W uczuciach jako poruszeniach wrażliwości nie ma ani dobra, ani zła moralnego. W miarę jednak ich zależności od rozumu i od woli jest w nich dobro lub zło moralne. (!)Emocje i doznania mogą być przekształcone w cnoty lub zniekształcone w wady. 5.Czym jest doskonałość dobra moralnego? Doskonałość dobra moralnego polega na tym, aby nie tylko wola, lecz także “serce” kierowało człowieka do dobra. 6.Co to jest sumienie ? Sumienie jest sądem rozumu, poprzez który człowiek rozpoznaje jakość moralną konkretnego czynu. “Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa”. Dla człowieka, który popełnił zło, wyrok jego sumienia stanowi rękojmię nawrócenia i nadziei. 7.Czy sumienie może błędnie osądzić? Jak formować sumienie? Sumienie, stając wobec wyboru moralnego, może wydać zarówno prawy sąd zgodny z rozumem i prawem Bożym, jak i – przeciwnie – sąd błędny, który od tego odbiega. Sumienie może pozostawać w ignorancji lub wydawać błędne sądy. Taka ignorancja i takie błędy nie zawsze są wolne od winy. Grzech powoduje skłonność do grzechu; rodzi wadę wskutek powtarzania tych samych czynów. Wynikają z tego niewłaściwe skłonności, które zaciemniają sumienie i zniekształcają konkretną ocenę dobra i zła. W ten sposób grzech rozwija się i umacnia, ale nie może całkowicie zniszczyć zmysłu moralnego. Słowo Boże jest światłem na naszej drodze. Powinniśmy przyjmować je przez wiarę i modlitwę oraz stosować w praktyce. W ten sposób formuje się sumienie. Sumienie dobrze uformowane jest prawe i prawdziwe. Formułuje ono swoje sądy, kierując się rozumem, zgodnie z prawdziwym dobrem chcianym przez mądrość Stwórcy. Każdy powinien wykorzystywać środki odpowiednie do formowania swego sumienia. 8.Co to jest cnota? Cnota jest habitualną i trwałą dyspozycją do czynienia dobra. 9.Czym są cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie? Jak je rozwijać? Cnoty ludzkie, moralne. Są trwałymi dyspozycjami umysłu i woli, które regulują nasze czyny, porządkują nasze uczucia i kierują naszym postępowaniem zgodnie z rozumem i wiarą. Roztropność usposabia rozum praktyczny do odróżniania w każdych okolicznościach, prawdziwego dobra i do wyboru właściwych środków do jego osiągnięcia. Sprawiedliwość jest to stała i mocna wola oddania tego, co jest należne Bogu i bliźniemu. Męstwo zapewnia nieugiętość i stałość w dążeniu do dobra. Umiarkowanie powściąga skłonność do przyjemności zmysłowych i zapewnia równowagę w używaniu dóbr stworzonych. Wzrastają przez wychowanie, świadome czyny i wytrwałość w wysiłku. Łaska Boża oczyszcza je i podnosi. 10.Czym są cnoty teologiczne (teologalne): wiara, nadzieja i miłość? Cnoty teologalne uzdalniają chrześcijan do życia w jedności z Trójcą Świętą. Ich początkiem, motywem i przedmiotem jest Bóg, poznawany przez wiarę, w którym pokładamy nadzieję i którego miłujemy dla Niego samego. Kształtują one i ożywiają wszystkie cnoty moralne. Dzięki cnocie wiary wierzymy w Boga i w to wszystko, co On nam objawił i co Kościół podaje do wierzenia. Dzięki cnocie nadziei ze stałą ufnością pragniemy i oczekujemy od Boga życia wiecznego i łask potrzebnych do jego osiągnięcia. Dzięki cnocie miłości kochamy Boga ponad wszystko, a bliźnich, z miłości do Boga, jak siebie samych. 11.Wymień 7 darów Ducha Świętego. Jakie jest ich znaczenie? Siedmioma darami Ducha Świętego udzielanymi chrześcijanom są: mądrość, rozum, rada, męstwo, umiejętność, pobożność i bojaźń Boża. Dopełniają one i udoskonalają cnoty tych, którzy je otrzymują. Czynią wiernych uległymi do ochotnego posłuszeństwa wobec natchnień Bożych. Chrystus, Syn Dawida, posiada je w całej pełni. Wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi… dziećmi, to i dziedzicami: dziedzicami Boga, a współdziedzicami Chrystusa (Rz 8, 14. 17). 12.Czym są owoce Ducha Świetego? Wymień je. Owocami Ducha są doskonałości, które kształtuje w nas Duch Święty jako pierwociny wiecznej chwały. Tradycja Kościoła wymienia ich dwanaście: “miłość, wesele, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wspaniałomyślność, łaskawość, wierność, skromność, wstrzemięźliwość, czystość” (Ga 5, 22-23 Wulg.). 13.Czym jest grzech? Grzech jest to “słowo, czyn lub pragnienie przeciwne prawu wiecznemu”. Jest obrazą Boga. Przeciwstawia się Bogu w nieposłuszeństwie zaprzeczającym posłuszeństwu Chrystusa. Grzech jest aktem przeciwnym rozumowi. Rani on naturę człowieka i godzi w ludzką solidarność. Źródłem wszystkich grzechów jest serce człowieka. Rodzaje i ciężar grzechów określa się przede wszystkim według ich przedmiotu. 14.Czym jest grzech śmiertelny? Grzech śmiertelny wymaga pełnego poznania i całkowitej zgody. Zakłada wiedzę o grzesznym charakterze czynu, o jego sprzeczności z prawem Bożym. Zakłada także zgodę na tyle dobrowolną, by stanowił on wybór osobisty. Ignorancja zawiniona i zatwardziałość serca 95 nie pomniejszają, lecz zwiększają dobrowolny charakter grzechu. Grzech śmiertelny jest – podobnie jak miłość – radykalną możliwością wolności ludzkiej. Pociąga on za sobą utratę miłości i pozbawienie łaski uświęcającej, to znaczy stanu łaski. Jeśli nie zostanie wynagrodzony przez żal i Boże przebaczenie, powoduje wykluczenie z Królestwa Chrystusa i wieczną śmierć w piekle; nasza wolność ma bowiem moc dokonywania wyborów nieodwracalnych, na zawsze. Chociaż możemy sądzić, że jakiś czyn jest w sobie ciężką winą, powinniśmy sąd nad osobami powierzyć sprawiedliwości i miłosierdziu Bożemu. 15.Czym jest grzech powszedni? Grzech powszedni jest popełniony wtedy, gdy w materii lekkiej nie przestrzega się normy prawa moralnego lub gdy nie przestrzega się prawa moralnego w materii ciężkiej, lecz bez pełnego poznania czy całkowitej zgody. Grzech powszedni osłabia miłość; jest przejawem nieuporządkowanego przywiązania do dóbr stworzonych; uniemożliwia postęp duszy w zdobywaniu cnót i praktykowaniu dobra moralnego; zasługuje na kary doczesne. Grzech powszedni świadomy i pozostawiony bez skruchy usposabia nas stopniowo do popełnienia grzechu śmiertelnego. Grzech powszedni nie czyni nas jednak przeciwnymi woli i przyjaźni Bożej; nie zrywa przymierza z Bogiem. Może być naprawiony po ludzku z pomocą łaski Bożej. “Nie pozbawia łaski uświęcającej, przyjaźni z Bogiem, miłości ani, w konsekwencji, szczęścia wiecznego”. Powtarzanie grzechów, nawet powszednich, rodzi wady, wśród których wyróżnia się grzechy główne. 16.Czym jest grzech przeciw Duchowi Świętemu? Miłosierdzie Boże nie zna granic, lecz ten, kto świadomie odrzuca przyjęcie ze skruchą miłosierdzia Bożego, odrzuca przebaczenie swoich grzechów i zbawienie darowane przez Ducha Świętego . Taka zatwardziałość może prowadzić do ostatecznego braku pokuty i do wiecznej zguby. 17.Czy można być współodpowiedzialnym za grzech drugiego? Grzech jest czynem osobistym; ponosimy odpowiedzialność za grzechy popełniane przez innych, gdy w nich współdziałamy: – uczestnicząc w nich bezpośrednio i dobrowolnie; – nakazując je, zalecając, pochwalając lub aprobując; – nie wyjawiając ich lub nie przeszkadzając im, mimo że jesteśmy do tego zobowiązani; – chroniąc tych, którzy popełniają zło. W ten sposób grzech czyni ludzi współwinnymi, wprowadza między nich pożądliwość, przemoc i niesprawiedliwość. Grzechy powodują powstawanie sytuacji społecznych i instytucji przeciwnych dobroci Bożej. “Struktury grzechu” są wyrazem i skutkiem grzechów osobistych. Skłaniają one z kolei ich ofiary do popełniania zła. W znaczeniu analogicznym stanowią one “grzech społeczny”. 18.Jakie znaczenie ma wspólnota w życiu ludzkim? Istnieje pewne podobieństwo między jednością Osób Boskich a braterstwem, jakie ludzie powinni zaprowadzić między sobą. Aby rozwijać się zgodnie ze swoją naturą, osoba ludzka potrzebuje życia społecznego. Niektóre społeczności, jak rodzina i państwo, odpowiadają bardziej bezpośrednio naturze człowieka. “Osoba ludzka jest i powinna być zasadą, podmiotem i celem wszystkich urządzeń społecznych”. Należy zachęcać do szerokiego uczestnictwa w zrzeszeniach i instytucjach wybieralnych. Zgodnie z zasadą pomocniczości ani państwo, ani żadna szersza społeczność nie powinny zastępować inicjatywy i odpowiedzialności osób oraz instytucji pośrednich. Społeczność powinna sprzyjać praktykowaniu cnót, a nie stawać mu na przeszkodzie. Natchnieniem do tego powinna być właściwa hierarchia wartości. Tam, gdzie grzech niszczy klimat społeczny, trzeba odwoływać się do nawrócenia serc i łaski Bożej. Miłość pobudza do sprawiedliwych reform. Nie ma rozwiązania kwestii społecznej poza Ewangelią. 19.Jakie jest znaczenie władzy we wspólnocie? Nie ma… władzy, która by nie pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez Boga” (Rz 13,1). Każda wspólnota ludzka potrzebuje władzy, by trwać i rozwijać się. “Wspólnota polityczna i władza publiczna opierają się na naturze ludzkiej i należą do porządku określonego przez Boga”. Władza jest sprawowana w sposób prawowity jeśli dokłada starań o dobro wspólne społeczności. Aby je osiągnąć, powinna używać środków moralnie godziwych. Różne ustroje polityczne są uprawnione pod warunkiem, że dążą one do dobra wspólnego. Władza polityczna powinna być pełniona w granicach porządku moralnego i zapewniać warunki korzystania z wolności. 20.Jaki jest związek pomiędzy dobrem wspólnym a godnością osoby? Dobro wspólne obejmuje “sumę warunków życia społecznego, jakie… zrzeszeniom bądź poszczególnym członkom społeczeństwa pozwalają osiągnąć pełniej i łatwiej własną doskonałość”. Dobro wspólne opiera się na trzech istotnych elementach: poszanowaniu i popieraniu podstawowych praw osoby; dobrobycie, czyli rozwoju dóbr duchowych i ziemskich społeczności; pokoju i bezpieczeństwie społeczności i jej członków. Godność osoby ludzkiej zakłada poszukiwanie dobra wspólnego. Każdy powinien troszczyć się o budowanie i wspieranie instytucji, które poprawiają warunki życia ludzkiego. Do państwa należy obrona i popieranie dobra wspólnego społeczności cywilnej. Dobro wspólne całej rodziny ludzkiej domaga się organizacji o charakterze międzynarodowym. Społeczeństwo zapewnia sprawiedliwość społeczną, gdy urzeczywistnia warunki pozwalające zrzeszeniom oraz każdemu z osobna na osiągnięcie tego, co im się należy. Poszanowanie osoby ludzkiej uważa bliźniego za “drugiego samego siebie”. Zakłada poszanowanie podstawowych praw, które wypływają z wewnętrznej godności osoby. Równość między ludźmi dotyczy ich godności osobistej i praw z niej wypływających. Różnice między osobami należą do zamysłu Boga, który chce, abyśmy potrzebowali siebie nawzajem. Powinny one pobudzać do miłości. Równa godność osób ludzkich domaga się wysiłku na rzecz zmniejszenia krzywdzących nierówności społecznych i gospodarczych. Prowadzi do wyeliminowania krzywdzących różnic. Solidarność jest cnotą wybitnie chrześcijańską. Urzeczywistnia ona podział dóbr duchowych jeszcze bardziej niż materialnych. 21.Czym jest prawo moralne i naturalne? Według Pisma świętego Prawo jest ojcowskim pouczeniem Boga, wskazującym człowiekowi drogi, które prowadzą do obiecanego szczęścia, i zakazującym dróg do zła. Prawo jest “rozporządzeniem rozumu dla dobra wspólnego, wydanym przez tego, kto troszczy się o wspólnotę”. Prawo naturalne jest uczestnictwem człowieka, stworzonego na obraz swego Stwórcy, w mądrości i dobroci Boga. Wyraża ono godność osoby ludzkiej i stanowi podstawę jej fundamentalnych praw i obowiązków. Prawo naturalne jest niezmienne i trwale pośród zmian historycznych. Zasady, które są jego wyrazem, pozostają ważne w swojej istocie. Stanowi ono konieczną podstawę do opracowania zasad moralnych oraz prawa cywilnego. 22.Opisz Stare Prawo. Stare Prawo stanowi pierwszy etap prawa objawionego. Jego przepisy moralne streszczają Si w dziesięciu przykazaniach. Prawo Mojżeszowe zawiera wiele prawd w sposób naturalny dostępnych rozumowi. Bóg objawił je, ponieważ ludzie nie odczytali ich w swoich sercach. Stare Prawo jest przygotowaniem do Ewangelii. 23.Czym jest Nowe Prawo? Nowe Prawo jest łaską Ducha Świętego otrzymaną przez wiarę w Chrystusa. Działa ono przez miłość. Zostało wyrażone w sposób szczególny w Kazaniu na Górze i korzysta z sakramentów, aby udzielać nam łaski. Prawo ewangeliczne wypełnia, przekracza i udoskonala Stare Prawo: jego obietnice – przez błogosławieństwa Królestwa niebieskiego; jego przykazania – przez przemianę źródła czynów, czyli serca. Nowe Prawo jest prawem miłości, prawem łaski, prawem wolności. Oprócz przykazań Nowe Prawo zawiera rady ewangeliczne. “Świętość Kościoła wspierają… w szczególny sposób różne rady jakie Pan w Ewangelii zalecił wypełniać uczniom swoim”. Chrystus jest celem Prawa, On sam poucza o Bożej sprawiedliwości i jej udziela. 24.Czym jest łaska ? Łaska jest udziałem w życiu Bożym; jest Bożą pomocą, abyśmy byli zdolni odpowiedzieć na powołanie i mogli stać się przybranymi Jego dziećmi. 25.Co to jest łaska uświęcająca ? Łaska uświęcająca jest darmowym darem, przez który Bóg obdarza nas swoim życiem wlanym przez Ducha Świętego do naszej duszy, by ją uleczyć z grzechu i uświęcić. |